Joost en Bas Lubberhuizen bij de stookketel waarin ze al hun fruit in eaux de vie omzetten

Nieuw op de restaurantkaart van Villa Augustus: Betuws Goud. Een calvados van oude appelrassen uit de laatste hoogstamboomgaarden van de streek, aangevuld met wat perensap. Betuws Goud wordt gemaakt door vader Bas en zoon Joost Lubberhuizen in Varik. Het is een van de ambachtelijke 25 fruit- en graandestillaten die ze in de eerste plaats als liefhebbers stoken. Een heel bijzonder assortiment, want zeker een eau-de-vie van eigen bodem is en blijft een zeldzaamheid.

Dichtschroeiertjes

In het Zwarte Woud, in Frankrijk, Italië en alle Slavische landen heeft iedere eigenaar van een boomgaard wel zijn eigen keteltje om alcohol van zijn fruit te stoken. De Duitsers – die zelfs over twee universiteiten beschikken waar het destilleren wordt onderwezen – zweren als vanouds natuurlijk bij hun Schnapps. Op hun beurt houden de Fransen het liever bij hun calvados en andere eaux-de-vie (Poire Williams, framboise, marc de Champagne, ratafia, enz), terwijl in Oost-Europa de slivovitsj (pruimenbrandewijn) als vanouds het traditionele ‘dichtschroeiertje’ is. In de Slavische landen beginnen ze er in menig huishouden opgewekt hun dag mee.

Liever appelmoes

Ofschoon ook Nederland zich best wel een fruitland mag noemen, is het bij ons bepaald geen gewoonte om een deel van de jaarlijkse vruchtenoogst voor de productie van digestieven te bestemmen. Zeker, we lusten wel een graangestookte jenever of, nog liever, tegenwoordig een glaasje wodka, whisky of gin. Maar hoe al het fruit dat we zelf telen (zo’n 620 miljoen kilo in 2020) verder ook mag worden verwerkt, we investeren het niet in een of meer eigen nationale fruitborrels. Als niet héél geoefende levensgenieters maken we er klaarblijkelijk liever onschuldige sapjes of appelmoes van, of – eveneens typisch Nederlands – we exporteren de pulp. 

Varik in de Betuwe, met onder aan de dijk de stokerij van vader en zoon Lubberhuizen. Foto Stokerij Lubberhuizen.

Eén stokerijtje

Ook al daarom telt De Betuwe, waar ieder seizoen toch zo’n 25.000 ton restfruit (niet geschikt voor verkoop in onder andere de supermarkt) van de bomen komt, zeggen en schrijven maar één stokerijtje dat met dat overschot ook wel raad weet. Het werd een jaar of twintig geleden  opgericht door nota bene twee Amsterdammers die eerst van fruitstoken thuis hun gezamenlijke hobby hadden gemaakt. Schrijver en journalist Henk Raaff is ondertussen al weer uit het onderneminkje gestapt. Maar uitgever en horecabaas (van het roemruchte café Welling in Oud-Zuid) Bas Lubberhuizen is tot op de dag vandaag in Stokerij Lubberhuizen actief gebleven.

Nog elk weekend rijdt hij vanuit Amsterdam naar in het dorpje Varik, waar zijn firmaatje in een oksel van de Waalbanddijk ligt verscholen. Een wat al te formele benaming trouwens nog, dat ‘firmaatje’, want welbeschouwd gaat het om een voormalig klaslokaal en een naastgelegen schuur waar Bas en zijn zoon Joost hun Betuwse eaux de vie maken. De indruk dat je er in zo’n beetje dezelfde eeuw bent beland als die waaruit de naastgelegen Dikke Toren (13e!) dateert, is gauw gewekt. 

Het assortiment in de winkel van de stokerij

De ruimte waarin de drank in eiken vaten ligt te rijpen, het proeflokaal en het bijbehorende winkeltje: het is alsof de stokerij hier altijd al heeft bestaan. Je ziet opeenvolgende generaties knoestige telers uit de wijde omgeving er na gedane arbeid zo aan hun neutje zitten. Geen wonder dus dat de rondleidingen, proeverijen en de ‘aanschuiftafel’ (proeverij mét eten) in de stokerij geliefd zijn.

 Uit de Betuwse hoogstamboomgaarden

De Lubberhuizens kopen elk jaar valfruit in van de kleine hoogstamboomgaarden die in de streek nog in particulier bezit zijn. Ze maken er een tamelijk breed assortiment van eaux de vie, likeuren en één eau de bière van. Daarnaast stoken ze in bescheidener mate ook eigen jenevers, drie Betuwse gins, het Waalbittertje en het aperitief Pomona, een mix van calvados en vers geperst appelsap. In totaal gaat het om zo’n 25 drankjes, een eigen whisky (de ‘Glenvarik’) is op komst.

Rond op de tong

In Villa Augustus schenken we het Betuws Goud van Stokerij Lubberhuizen. Een calvados die eigenlijk niet zo mag heten omdat het een beschermde aanduiding is van een Frans streekproduct. Het is een destillaat van de oude appelrassen Alkemene, Notarisappel, Sterappel en Bellefleur, aangevuld met een kleine hoeveelheid peren. Betuws Gouds rijpt twee jaar op eikenhouten Bordeauxvaten en krijgt daardoor zijn complexe smaak en goudgele kleur. De toevoeging van peren en het iets lagere alcoholpercentage (40 procent) zorgen voor een ronde afdronk.

Je kunt ook zelf op bezoek bij Stokerij Lubberhuizen. Hier vind je alle informatie.