Williams Bon Chrétien is middelgroot, onregelmatig van vorm; een beetje tolvormig. De peer heeft een effen donkergroene schil, die als ze rijp is goudgeel kleurt met roodbruine stipjes. Soms is er een rode blos aan de zonzijde. Het vruchtvlees is geelachtig wit, zeer sappig, smeltend en heeft een zuurzoet muskusaroma. Echt een peer om in te bijten terwijl het sap langs je polsen loopt!

Eau de vie-peer

Deze boom groeit goed in zware grond. Eind augustus, begin september is de peer rijp en moet ze snel gegeten worden, want de vrucht is niet lang houdbaar. Inmaken kan goed omdat de peer bij het koken blank blijft – fijn voor peren op sap. En er de bekende heerlijke drank van stoken, Poire Williams, kan natuurlijk ook. Koop je deze eau de vie, dan zit de mooie peer soms zelf ook in de fles.

Leuk om bij dit overbekende perenras even iets langer stil te staan, al was het maar uit verwondering over hoe men al eeuwenlang van deze wereldwijd meest geteelde peer geniet. De geschiedenis van de ontdekking van deze variëteit wordt in vele bronnen op veel verschillende manieren verteld. Mij leek de volgende versie de meest logische en leukste:

Mmmm, heerlijke peer

Laat achttiende eeuw kweekte Mr. Wheeler uit Aldermaston te Berkshire een peer uit zaad. Een van de ouderperen was de Louise Bonne of Jersey. Toen schoolmeester John Stair het huis kocht, ontdekte hij in de tuin een perenboom met uitzonderlijk heerlijke peren. De smaak was als van fondant, sappig, smeltend, en met een zoetzuur muskusaroma. Zoiets laat je natuurlijk aan veel mensen proeven!

Zo kwam de peer terecht bij Richard Williams, kweker uit Turnham Green en lid van the Horticultural Society of London. Mmmm... wat een heerlijk peer! Hij propageerde de peer vervolgens onder zijn eigen naam: Williams. En rond 1816 begon de vrucht haar zegetocht in Engeland. Zo gaat dat...

Intussen was de peer in 1797 door James Carter uit Boston (Maryland) geïmporteerd in Amerika voor de Thomas Brewer Estate in Roxbury, Massachusetts. Deze boomgaard was bekend om zijn bijzondere perenbomen. In 1817 werd de boomgaard verkocht aan Enoch Bartlett (1779−1860) een koopman en boer uit Dorchester.

Andere naam 

Bartlett ontdekte de verrukkelijke peren en zonder zich te veel te bekommeren om de herkomst, gaf hij de peer zijn eigen naam, Bartlett Pear, en verkocht ze door heel Amerika. Dankzij al die ijverige pomologen, die al eeuwenlang alle variëteiten zo zorgvuldig beschreven in prachtige boeken, kwam dit natuurlijk uit.

Zij ontdekten in 1823 dat de Bartlett Pear en de Williams Pear dezelfde waren: de Williams Bon Chrétien, of nog preciezer: Stair’s Pear. Bartlett kwam ermee weg en in Amerika heet de populaire peer nog steeds de Bartlett. Deze naam werd er in 1848 door the Pomological Society officieel bevestigd.

Nog iets verder terug in de tijd: Jean-Baptiste de La Quintinye (1626−1688), op 17 maart 1670 benoemd als ‘directeur des jardins fruitiers et potagers de toutes les maisons royales’ van koning Louis XIV , schreef een boek voor zijn opdrachtgever over zijn ervaringen en wetenschap over de groentetuin en vooral over fruitbomen. Het boek werd na zijn dood door zijn zoon gepubliceerd.

De La Quintinye schreef hierin uitgebreid over peren (de adel at in die tijd veel liever peren dan appels; wellicht fijner en gemakkelijker gezien de staat van de gebitten in die tijd) en wijdde een heel hoofdstuk aan de Williams Bon Chrétien. Daarin vertelt hij dat het dezelfde peer is als de door de Romeinen genoemde ‘Crustumium’ of ‘Volemum’. Nog een paar synoniemen: Poire Williams, Williams Duchess, Stair’s Pear, Williams Christbirne, en kortweg Williams. En er zijn er nog veel meer: ruim 150 wereldwijd!

Dorine de Vos schreef een ode aan de boomgaard van Villa Augustus. Je leest haar verhaal hier