Portret van een Tuin is gewijd aan zeventiende-eeuwse moestuin op landgoed Dordwijk in de Dordtse kern Dubbeldam. Decennialang verkeerde die in geheel verwaarloosde staat, totdat Daan van der Have zich erover ontfermde. Hij besteedde 20 jaar aan de reconstructie, grondverbetering en de nieuwe beplanting ervan. Om dat levenswerk tot in perfectie uit te voeren, ontwikkelde de ondernemer (mede-oprichter van Hotel New York in Rotterdam en Villa Augustus) zich gedurende die periode stukje bij beetje tot een allround-tuinder.

Beroemdheid

Geld en tijd mochten bij de verwezenlijking van zijn ideaal geen rol spelen, wél het verwerven van zo veel mogelijk theoretische en ambachtelijke kennis om zijn missie te doen slagen. Een van de experts van wie Van der Have tussentijds het hoveniersvak leerde, is Jan Freriks (86). Meester in de teelt en de ‘beredeneerde snoei’ van leifruit, en als zodanig een beroemdheid in zijn beroepsgroep.

Over deze twee mannen, maar in de eerste plaats over het anderhalve hectare grote complex zelf, maakte de Rotterdamse Rosie Stapel haar Portret van een Tuin. Op Dordwijk groeien tientallen soorten fruit, groenten, noten en kruiden. Sommige ervan, zoals oude Franse, Belgische, Engelse en Nederlandse appel- en perenrassen, zijn in supermarkten of elders al lang niet meer te verkrijgen.

Leverancier van Villa Augustus

Toch is het Van der Have bepaald niet te doen om allerlei ‘vergeten’ gewassen in zijn borders en boomgaard te verzamelen. De diversiteit aan vruchten, kool, prei, sla, uien, kersen en aardappelen op Dordwijk dient eerst en vooral een praktisch nut: gasten van het restaurant en de eigen groentewinkel van Villa Augustus laten proeven hoe rijk en verschillend in smaak al die met toewijding geteelde rassen op hun bord zijn.

Ruim 200 uur film Rosie Stapel is van huis uit interieur- en productie-ontwerper. Een eigen film had ze nooit eerder gemaakt. De totstandkoming van Portret van een Tuin had dan ook nogal wat voeten in de aarde. Letterlijk. De draaidagen in de tuin waren af en toe zó lang en intensief dat ze bij moest slapen tussen de groentebedden op het landgoed. In totaal schoot ze in een jaar meer dan 200 uur aan beeld in de moestuin van Dordwijk.

Op haar Rotterdamse zolder bracht ze die overvloed aan materiaal terug tot een 100 minuten durende film die als documentaire, hymne of zelfs als ‘zen-meditatie’ kan worden ervaren, zoals The New York Times schreef. Tegelijk blijken ook cinemaliefhebbers, amateur-tuinders en botanici erdoor gegrepen. Het mag verklaren waarom hij in het buitenland zowel op wetenschappelijke, culinaire en Heimat-festivals te zien was als in arthouses.

Mannen van weinig woorden

Een ‘eetfilm’ is Portret van een Tuin echter allerminst. De film brengt de vier seizoenen op Dordwijk in kaart en het vele werk dat in die jaargetijden bij het onderhoud van de tuin komt kijken. En die arbeid voltrekt zich dan bovendien voornamelijk in stilte. Tijdens de vele uren die ze al knippend en plukkend samen in de tuin doorbrengen, zijn Van der Have en Freriks kerels van weinig woorden.

Een typerend ultrakort dialoogje uit de film:

‘Zouden we niet iets belangrijkers te doen moeten hebben dan pruimen dunnen, Jan?’

(Stilte.)

Freriks: ‘…Wat bijvoorbeeld dan?’

(Nog meer stilte.)

Van der Have: ‘…Precies.’

Een wereldwijd bioscooppubliek is er bevattelijk voor gebleken. Na de première op het International Film Festival Rotterdam (IFFR) reisde Portret van een Tuin onder meer door naar festivals in Berlijn, naar Parijs, Oostenrijk, New York, Brazilië, Vancouver en Toronto.  Jan Freriks, die zich in het echt doorgaans alleen in ouderwetse, blauwe werkmansoverall en alpinopet in boomgaarden laat spotten, is er nog een stukje beroemder door geworden; ook al wil hij het nog steeds niet weten.