Winter in de tuinen van Villa Augustus, maar waar zijn ondertussen onze tuinders?
16 december 2024Het is ondertussen ook in de tuin van Villa Augustus volop winter, dus je treft er Karlijn, Kate, Aafke, Ada, Michael, Lotte, Melvin, Mark en Jelle (foto) van de tuinploeg minder vaak aan dan in de andere seizoenen. Veel van hun dagelijkse werk gebeurt nu letterlijk achter de schermen, want dit is het jaargetijde dat op de computer het teeltplan voor 2025 wordt vastgesteld. Zoals de wetten van de moestuin voorschrijven, moet een aantal groentegewassen opnieuw van plek verwisselen om de bodem niet uit te putten.
Ada (voorgrond) en Kate planten de bollen voor de bloementuin van 2025.
Tegelijkertijd vlooien Kate, Lotte en Karlijn (groente en fruit) en Ada (bloemen) deze maanden traditioneel ook de kwekerscatalogi door, op zoek naar beloftevolle nieuwe rassen. De aanblik van de bloementuin staat de komende lente en zomer dus niet al op voorhand vast, wat ook kan gelden voor bijvoorbeeld de sla- en tomatensoorten die we straks in het restaurant krijgen voorgeschoteld.
Moestuin in een negentiende-eeuws park
Behalve voor de (moes)tuin van Villa Augustus draagt de tuinploeg ook de verantwoordelijkheid voor het dagelijkse onderhoud van onze zustertuin op Landgoed Dordwijk *), die het hart vormt van een door Jan David Zocher (1791-1870) in Engelse landschapsstijl ingericht park. De groenten en het fruit die er gedijen, zijn eveneens bestemd voor de keuken van Villa Augustus. In het oogstseizoen pendelen we met een elektrische bakfiets tussen de tuinen heen en weer om onze koks doorlopend te bevoorraden.
Daan en Aafke in 2021 in de moestuin op Landgoed Dordwijk.
Daarnaast hebben mede-eigenaar Daan en de hoveniers Jelle en Michael ook dit seizoen hun handen vol aan de overige gedeelten van deze zeventiende-eeuwse buitenplaats. Het park is een rijksmonument en de missie van de beheerders is om dat zo veel mogelijk in de staat te bewaren die de Haarlemse tuinarchitect Zocher ooit voor ogen had.
De praktische en theoretische kennis die met name Daan daarvan in de afgelopen decennia heeft opgebouwd, wordt sinds een paar jaar ook gedeeld. Zo is de tuinploeg van Villa Augustus/Dordwijk al weer enkele jaren met raad en daad betrokken bij de herinrichting van het Rotterdamse Park bij de Euromast, dat tevens door Zocher is ontworpen.
Mooiste park van Rotterdam
Teamchef Jelle en collega Michael zijn ook deze winter wekelijks een tot twee dagen in Rotterdam, op dit moment onder meer voor de aanleg van twee nieuwe bloembedden naar een ontwerp van Jacqueline van der Kloet en het planten van een aantal Japanse sierkersen.
Jelle: ‘De Gemeente Rotterdam en de Stichting Droom en Daad die het project co-financiert, hebben de ambitie om er weer het mooiste park van de stad van te maken. Daar werken we als tuinders van Dordwijk en Villa Augustus uiteraard graag aan mee. Als openbare voorziening is het groen in een gemeente vaak een sluitpost, dus voor een hovenier is dit een bijzonder project om mee te maken.’
Jelle is al danig onder de indruk van wat er in Het Park (zoals de Rotterdammers het kortweg noemen) tot nu toe is gerealiseerd. ‘Misschien dat het veel wandelaars ontgaat, maar ik kan echt met bewondering kijken naar de zorgvuldige wijze waarop de halfverharde paden en de subtiele glooiingen er in ere zijn hersteld. Je snapt ook weer hoe Zocher de zichtlijnen tussen open en gesloten groen vormgaf – kortom hoe hij wilde dat je dit park zou beleven.
‘In zijn tijd in Haarlem beschikte hij over een enorme collectie bomen en heesters die hij van overal ter wereld vandaan liet komen. Zocher heeft ze nooit zien uitgroeien tot de imposante exemplaren die nu nog in het park staan, maar dat is het lot van de landschapsarchitect en de tuinman: je creëert ook nadrukkelijk iets voor de toekomst.’
Leifruit als immaterieel erfgoed
Diezelfde gedachte ligt ook ten grondslag aan de inspanningen van het Pomologisch Kollektief (Pomko) waarmee Jelle, Michael en Daan hun kennis uitwisselen over de kweek van leifruit. Het Belgische genootschap streeft ernaar de fijne kneepjes van de kweek en de snoei van dit sierfruit te kunnen doorgeven aan volgende generaties. Het verzoek om dit specialisme daarom op de UNESCO-lijst van immaterieel erfgoed te plaatsen, werd door Pomko eerder dit jaar ingediend.
Enten in de tuin van Villa Augustus.
De cultuurhistorische herwaardering die de tuinen van Zochers op Dordwijk en in Het Park in Rotterdam ten deel is gevallen, zal allicht ook de redding betekenen van dit bijna in onbruik geraakte tuindersambacht. Jelle: ‘Het Nederlandse Gilde van Tuinbazen, waarvan Daan, Michael en ik lid zijn, werkt nu ook aan eigen initiatieven om de kunst van de vormsnoei voor de toekomst veilig te stellen.
'We dragen daar zelf een steentje aan bij door het zowel op Dordwijk als in de tuin van Villa Augustus in de aanplant van leifruit te investeren. We hebben een experimenteerbedje op Dordwijk, en in Villa Augustus staan enten van de Rode Claps-peer op onderstammen van Beurré. Dat gaat goed, al blíjf je zeker op dit vakgebied oneindig bijleren.’
Blijven leren, en die kennis ook doorgeven
Ja, altijd willen blijven bijleren is de crux van het tuinderschap, vult Jelle voor de zekerheid nog maar eens aan. ‘Ik ben net 47, dus zo’n beetje op een leeftijd waarop je anderen iets over tuinieren kunt leren en ze er enthousiast voor maakt. Dat is een mooie positie. Maar het laat onverlet dat ik doorlopend open moet blijven staan voor wat ik aan knowhow en inspiratie nog allemaal van collega’s kan opsteken.
‘Zowel op Dordwijk als in Villa Augustus kwamen in 2024 dan ook weer allerlei deskundigen op bezoek om ons op bepaalde terreinen te adviseren. Kochten we onze bessenstruiken hiervoor in Zwitserland, dankzij tips van een van hen hebben we nu een biologische kweker in Zeeland, zodat we de expertise voortaan dicht bij huis hebben. Het was een tuinjaar van de synergie, inderdaad. Je kennis dóórgeven, daar draait het allemaal om. Op het gebied van leifruit was het wijlen Jan Freriks die het Daan leerde. Daan leerde het weer aan ons. En er komt een dag dat ik het weer kan doorgeven aan mijn opvolgers in de tuin.’
*) Landgoed Dordwijk is normaal niet voor publiek toegankelijk, alleen met een IVN-gids kun je elke tweede zaterdag van de maand gratis op excursie over dit landgoed. Aanmelden is verplicht. Het is ook mogelijk voor een groep een excursie aan te vragen tegen vergoeding. Informatie via: [email protected].
-
Winterklus, toch wel: Ada plant de bloembollen voor het voorjaar
-
Ada en Kate
-
Ver weg in de tuin
-
Jan Freriks
-
Citroenen en andere kwetsbare planten in de limonaia
-
Palmkool
Categorieën: Tuin