In de moestuin en de boomgaard van Villa Augustus gebeurt heel het jaar door van alles. Ook onze tuinders zelf staan wat dat betreft nogal eens voor verrassingen. Wat valt er deze herfst zoal in op? Met hovenier Jelle Reeder wandelen we half oktober door een moestuin die nog steeds hartstikke groen is. Dat is alvast één bijzonderheid om je over te verbazen.

De moestuin van Villa Augustus op 17 oktober

Groen!

Jelle kan zich tenminste niet herinneren dat de tuin van Villa Augustus er in eerdere herfstseizoenen ook nog zo weelderig bijlag. ‘Halverwege september hadden we de waterslangen die in heel de tuin liggen al opgerold. Dat er vorige maand nog heel wat warme dagen in aantocht waren, daar hadden we als team simpelweg niet op gerekend.

‘Even leek het er dan ook op dat we allemaal nog eens met gietertjes aan de slag zouden moeten. Maar gelukkig werd die onverwachte hitteperiode ook weer op tijd afgesloten met een stuk of wat malse buien. Die afwisseling van zon en regen heeft heel het jaar door wel in ons voordeel gewerkt. Daarmee hebben we gewoon geluk gehad. Het zal ook mede verklaren waarom de moestuin nu in de herfst nog zo groen is. We zijn ook nog volop aan het oogsten.’

Zonnebloemen in oktober

‘Ja, dat is iets om van op te kijken. Vrij uitzonderlijk, hoor. Je staat er ook als tuinman van te kijken. De zonnebloemen maken deel uit van een mix van groenbemesters waarmee we dit tuinjaar voor het eerst werken. Hiervoor deden we dat altijd hoofdzakelijk met de paarsbloemige Phacelia. Nu zaaien we pas geoogste bedden in hun rustperiode in met een mengsel van wel tien soorten planten. Alle hebben ze hun eigen bodemverrijkende eigenschappen, en ze bieden ook weer een andere aanblik van de moestuin. 

‘We doen dat trouwens op advies van Sander Bernaerts, een specialist op het gebied van organisch tuinieren. Van tijd tot tijd roepen we de hulp in van deskundigen als hij. Ook al ben je zelf al jarenlang professioneel in tuinen aan de slag, je houdt toch altijd vragen. Het blijft in dit beroep echt een leven lang leren.’

Knoeperts van knolselderij 

Jelle: ‘Sanders kennis kwam ook van pas bij de knolselderij die we al jarenlang in Villa Augustus kweken. De teelt daarvan zorgde soms voor problemen waarvoor we de oplossing niet wisten, zoals roest op het blad en aantasting door beestjes. We probeerden ze altijd te voorkomen door afhangend blad te verwijderen, ook al omdat dat toch zo veel netter staat. Dankzij Sander weten we nu dat je dat loof er juist langer aan moet laten zitten omdat de knol er veel kracht uithaalt. En het blijkt te werken. Dit seizoen zijn de knollen echt reusachtig.’

Jelle met de oogst van onder meer de flespompoenen

Nog meer reuzen

De oogst van de pompoenen liet dit tuinjaar ook niets te wensen over. Zo kwamen er van de flespompoen exemplaren van vijf kilo van de grond. Ze kunnen door wandelaars worden bewonderd in hun tijdelijke opslag in de kas en vanzelfsprekend ook worden geproefd in het restaurant, waar de koks ze dit seizoen in diverse gerechten verwerken. Van de twee kassen van Villa Augustus blijft de ene exclusief gereserveerd voor de druivenplanten. Voor de ondertussen al geplukte tomaten, komkommers en aubergines in de andere kas komen binnenkort verschillende soorten wintersla in de plaats.  

De vijg doet er nog een schepje bovenop

In de tuinen bij de familiekamers wacht alweer een verrassing. De grote vijg op het gazon laat ditmaal niet bij een enkele oogst zitten en doet er dit najaar nog een schepje bovenop. Jelle kan uiteraard de verleiding niet weerstaan om twee van de dikste exemplaren van hun tak te halen en open te snijden. Hun zoete vruchtvlees is inderdaad verrukkelijk. Een stukje verderop in de moestuin maakt de sprouting broccoli het helemaal bont. Normaliter is dat pas in februari zover, maar de keuken plukt de vroegste spruitjes nu al.

De beurt is nu aan de kolen

Behalve de al genoemde knolselderij is het op de oogstkalender snel genoeg ook de beurt aan de prachtig gekleurde herfst- en winterkolen, door Jelle liefdevol ‘de lampjes van de moestuin’ genoemd. De liefhebbers van aardperen – en van hun prachtige, gele bloemen – zullen allicht even moeten slikken: uit de tuin van Villa Augustus zelf komen ze vanaf volgend jaar niet meer. Jelle: ‘Tja, we vinden serieus dat ze te veel ruimte in het geheel innemen. Dus we hebben het bed definitief gerooid om er straks een ander gewas te kunnen telen. Inderdaad, de bloemen van de plant zijn heel mooi. Maar daar hadden we er dit seizoen maar een of twee van.’

Lusten we nog verbena?

Een aangenamere verrassing: het oude bed met citroenverbena stond op het punt om door de tuinders te worden gerooid. De planten die erin stonden, leken aan het eind van hun levencyclus. Om de keuken van Villa Augustus toch doorlopend van citroenverbena te kunnen blijven voorzien, was de naastliggende border er opnieuw mee ingezaaid. Blijkt nu dat dit familielid van het ijzerhardkruid wel degelijk net zo hard is als die naam suggereert: in het oude bed staat de citroenverbena erbij als om door een ringetje te halen. ‘Benieuwd of de restaurantgasten het bij de high tea allemaal opkrijgen’, lacht Jelle.

Ook nog op de kalender: stamboontjes

Goede kans dat je de stamboontjes op een wandeling door de moestuin ook nog wel even ziet hangen alvorens ze in kratjes bij onze koks terechtkomen. Voor de dames en heren van het tuinteam zijn het immers bepaald niet de meest favoriete groenten om te oogsten. Er bungelen heel veel peultjes aan hun stammetjes, en voor de opbrengst moet je lang en vooral diep bukken. Jelle: ‘Als het ook maar even kan, zul je zien dat we de komende weken daaraan als laatste beginnen.’

De moerbeibomen op het terras naast de watertoren

Geen moerbeien

Nog een geluk voor ze zodoende dat de ook al zo lastige moerbei dit seizoen weinig of geen vruchten heeft gedragen. Dat was overigens ook echt de bedoeling, want de vruchtjes worden al in het eerste stadium van rijpheid door duiven opgevreten. En de vieze, moeilijk te verwijderen poep die ze daarna op de tegels onder de bomen naast de watertoren achterlaten, heeft de directie van Villa Augustus al de nodige problemen bezorgd. De sapresten in de poep worden in het hotel bijvoorbeeld mee naar binnengelopen, en een enkele duif heeft er ook weleens rechtstreeks een bruidsjurk mee bevuild.

Maar duiven eten geen frambozen

Duiven en andere vogels lusten dan weer geen frambozen, reden waarom ze ook niet in een afgeschermde kooi hoeven te groeien. Jelle en zijn collega’s hoorden hier pas voor het eerst van toen ze dit voorjaar bij expert Gerjan Brouwer advies inwonnen over verbeteringen in de biologische teelt van de andere zachtfruitsoorten van Villa Augustus. 

Het heuglijke wetenschappelijke feit bood onmiddellijk aanleiding om nieuwe rode en gele frambozen aan te planten in de boomgaard van onze (besloten) zustertuin op Landgoed Dordwijk, eveneens in Dordrecht. In Villa Augustus blijven ze daarentegen voorlopig nog in de bessenkooi groeien, aangezien er elders in de tuin (nog) geen ruimte voor ze is.

Het leifruit

We hebben het op dit blog al eerder gemeld: 2023 was een prima perenjaar voor Villa Augustus. De gieser wildeman in de boomgaard deed het uitstekend, zoals ook de twee rassen aan de berceau het beste van zichzelf gaven. Over de Alexandre Douillard die aan de leien bij de Limonaia groeit, moeten we het dan nog wel even apart hebben. Die bomen lijden hier en daar aan taksterfte, waardoor ze hun prachtige vormen verliezen. 

 Voor de tuinploeg was het reden om enkele nieuwe takken op de oude stammen te enten, maar dat heeft maar in een paar gevallen ook het gewenste resultaat opgeleverd. Overwogen wordt nu om dat nog eens opnieuw te proberen. En dan ditmaal bijna letterlijk van de grond af door de oude bomen te vervangen door nieuwe, jonge ‘spilletjes’ van de Alexandre Douillard.  

Jelle: ‘Goed, dan beginnen we helemaal van voorafaan met het opkweken van deze geweldige peren. De vormsnoei van leifruit is een heel oud en zeker in Nederland al bijna een uitgestorven ambacht. Als tuinteam hebben we er jaren over gedaan om dat vak met de verzorging van volwassen bomen onder de knie te krijgen. Nu is het uitdaging om daarin ook met nieuwe aanplant in te slagen. Ik denk dat we het kunnen.’

Rechts: de Alexandre Douillard-peren

Op naar de winter

Voorlopig moeten in de tuin zelf de handen nog wel een poosje uit de mouwen, maar nu de dagen snel korter worden, lonkt voor de tuinders ook de voor hen veel rustigere winter. Het is het seizoen waarin het teeltplan voor het eerstvolgende jaar op de agenda staat en er nieuw zaai- en plantgoed wordt besteld. Er komt ook tijd vrij voor het bijhouden van de vakliteratuur, terwijl een aanvullende klimaatstudie voor iedere tuinder tegenwoordig ook geen overbodige inspanning meer is. 

Wanneer de winter voor tuinchef Jelle symbolisch begint? ‘Voor mij persoonlijk is het moment dat de citroenbomen naar de limonaia verhuizen wel van betekenis. Ook al omdat het voorjaar zich dan tegelijkertijd toch alweer aandient. De citroenbomen bloeien in de winter en zijn ook dan rijp voor de pluk. De geparfumeerde lucht die dan al in heel de limonaia komt te hangen, dat is niet alleen voor een tuinman genieten.’