Elke vakbekwame hovenier (m/v) weet hoe hij schadelijke beestjes, schimmels en andere natuurplagen zo veel mogelijk uit zijn moestuin weert, maar hij kent ook dat ene trucje waarmee hij voorkomt dat heksen er op hun bezemsteel in landen. 

Heksen in moestuinen?  Jawel, die schijnen er van oudsher een gewoonte van te maken om via de tuin in huizen naar binnen te glippen, waardoor het ook al eeuwenlang een goed gebruik is om heksen in diezelfde tuin al direct de stuipen op het lijf te jagen. Een waakzame huis- en tuineigenaar zet hiertoe de zogeheten ‘heksenbol’ in. In Villa Augustus hopen we de hotelkamers zo eveneens volledig heksvrij te kunnen houden.

Afweergeschut

Kijk even rond in onze tuin en merk dat ook hier afdoende veiligheidsmaatregelen tegen laagoverkomende heksen zijn genomen. De grote groene en blauwe bal die er in de bloemperken staan, zijn in eerste instantie niet bedoeld als versiering, maar ze dienen als afweergeschut. Heksen die oog in oog met zo’n grote glimmende bol komen staan, worden immers afgeschrikt door hun eigen spiegelbeeld en slaan vervolgens krijsend op de vlucht (oké, dat ‘krijsend’ hebben we er zef bij verzonnen).

Behalve tegen heksen is de heksenbol naar verluidt ook effectief tegen duivels, tegen roofvogels, tegen visetende reigers, tegen ziekte en pech en tegen ’negativiteit’ in de breedste zin des woords. Boze geesten kunnen de heksenbol ook beter mijden. Als ze erin kijken, worden ze met verbaasde blik en al in het inwendige van de heksenbol gevangen. 

Uit meer of minder historische bronnen valt verder op te tekenen dat de heksenbol of ‘tuinspiegel’ al honderden jaar geleden bij mensen voor de ramen of naast de haard hing alvorens hij ook een plekje in hun tuinen kreeg. 

Heilig water

Bij het haardvuur werd er in de bollen kostbaar zout gedroogd of ze waren gevuld met ‘heilig water’. Inwoners van de VS dichtten in de achttiende eeuw nog extra magische eigenschapen aan de heksenbol toe: ze konden er ook mee in de toekomst kijken. In ons eigen Brabant zou zijn ontdekt dat je met een heksenbol bovendien het onweer op afstand houdt; reden waarom ze in deze provincie ook wel ‘donderballen’ worden genoemd. 

Elders lezen we dat de heksenbol de voorloper was van de kerstbal maar tevens van het ‘spionnetje’ – dat spiegeltje dat ook Nederlanders nog in de vorige eeuw aan hun raamkozijnen hadden bevestigd om daarmee het erf of de straat af te spieden. In het Ozark-gebergte in de Amerikaanse staten Missouri, Kansas en Oklahoma bestaat een variant van de heksenbol die van bijenwas en haren is vervaardigd. Heksen die met hun bezemstelen op die route vliegen, laten ze achter bij de dode zielen over wie ze kort ervoor een vloek hebben uitgesproken.

Tot slot: waar we het heksen en soortgelijke kwalijke types dus sterk ontraden om in de twee exemplaren van Villa Augustus te loeren, kunnen we dat pasgetrouwde stellen juist van harte aanbevelen. Nóg een bovennatuurlijke kracht van heksenbollen is namelijk dat die zich daarmee van een lang en gelukkig huwelijk verzekeren.