Ooit een doe-het-zelf-trofee die je alleen aantrof in slaapkamers van jongens, tegenwoordig een must have voor een heel andere categorie liefhebbers: een object van Meccano. Billy Leliveld maakt sinds vijf jaar unieke lampen met dit ruim honderd jaar oude speelgoed. In de markt van Villa Augustus zijn enkele exemplaren ervan te koop.

Billy is decorontwerper en art-director van beroep. Hij kleedt sets van films en tv-series aan. Die loopbaan kreeg in 2012 een ietwat andere wending toen zijn oom Jan op hoge leeftijd zijn verzameling Meccano aan hem cadeau deed. Bij wijze van dank maakte Billy uit al die onderdeeltjes een nachtkastlampje voor hem. Bewaarde oom Jan in het verzorgingstehuis waar hij ging wonen toch nog een tastbare herinnering aan de hobby van zijn jeugd.

Van het een kwam het ander. Billy had meteen zo veel lol in het werken met Meccano dat het niet bij die eerste creatie bleef. Via Marktplaats en andere websites kocht hij veel meer Meccano-montagedozen op om er lampen mee te maken. Onder de merknaam ‘Oom Jan’ vinden ze inmiddels hun weg naar kopers via een vijftal geselecteerde winkels in Nederland en die van kinder Modern in New York, een shop annex galerie die zich specialiseert in vintage twintigste-eeuws speelgoed.

Luchters, kandelaars, raketjes, vogels en hijskraantjes

In het Marktcafé in de Markthal en een appartementengebouw in de Calandstraat, beide in Rotterdam, hangen de grootste armaturen die Billy tot dusver van Meccano maakte: twee enorme luchters. Een minstens zo tot de verbeelding sprekend exemplaar is de veelarmige kandelaar die in het assortiment van Villa Augustus is opgenomen. Kleinere uitvoeringen van Billy’s Meccano-lampen zijn onder meer z’n lichtgevende raketjes, zeppelins, vogels en hijskraantjes. Elk ontwerp is uitgerust met een bijpassend peertje: geen led-lampje dus, maar een bolletje met een ‘nostalgisch’ gloeidraadje en eventueel een dimmertje.

Meccano werd in 1901 gepatenteerd door de Engelse boekhouder Frank Hornby, die het bouwsysteem aanvankelijk alleen voor zijn twee kinderen had bedacht. Pas zes jaar later kreeg het ook het label waaronder het wereldberoemd zou worden. Duur spul was het wel. Een basis-bouwdoos kostte in het naoorlogse Nederland al gauw 75 gulden, dus een ‘meespelende’ vader was een pre. Ook ver na hun tienerleeftijd konden knutselaars er maar geen afstand van doen. Nog in 1980 werd in Nederland het Meccano Gilde opgericht om jonge en oudere verzamelaars in clubverband met elkaar te verbinden. 

Meccano-mannen lijken allemaal op elkaar

Veel van die liefhebbers zijn zo zuinig op hun Meccano-dozen gebleven dat het voor Billy nog relatief gemakkelijk is om er de hand op te leggen. Soms doen Meccano-fans hun collectie gratis aan hem over, omdat ze het leuk vinden dat hij er lampen mee maakt. Maar het gebeurt ook weleens dat hij kritiek erop krijgt omdat bijvoorbeeld niet alle gebruikte moertjes en schroefjes van originele Meccano-makelij zijn. Of omdat Billy er geen probleem in ziet om een metalen plaatje een beetje bij te buigen als dat beter uitkomt.

Ruim 400 verschillende onderdeeltjes zijn er van Meccano. Billy bewaart ze, heel nauwkeurig gesorteerd, in zijn ‘man cave’, een bescheiden atelier in zijn huis aan een Rotterdamse singel. Daarin is hij wel net zo ordelijk als andere Meccano-adepten. Dat uitvinder Hornby boekhouder van beroep was, lijkt in dit verband geen op zichzelf staand feit. Ook andere Meccano-mannen waren pietjes precies in het bijhouden van hun collectie. Billy bewaart de oude boekjes en briefjes die hij aantreft in de bouwdozen die ze aan hem hebben afgestaan. Decennialang hebben ze de wisselende inhoud ervan tot in de miniemste details beschreven en gedateerd.

'Je kunt je er eindeloos mee blijven vermaken'

Behalve in een winkel kun je je ook op de website van Billy een goede indruk vormen van de verschillende Meccano-lampen die hij maakt. Desgewenst ontwerpt hij ook een armatuur in opdracht, zoals voor een telg van vliegtuigfabrikant Fokker, die nu de krant of een boek leest onder zijn eigen Meccano-model van een Fokker Friendship. Ondertussen staat in de man cave al weer een aantal hoge leeslampen te wachten op hun afmontage. Nee, voorlopig zal hij er geen genoeg van krijgen, verzekert Billy. ‘Meccano is voor mij uit het niets gekomen. Maar als je er eenmaal mee aan de gang bent op je kamertje, kun je je er ook eindeloos mee blijven vermaken.’

http://www.oom-jan.nl